Quote 43: Cognitieve lenigheid

In een onrustige tijd vol gevoelige spanningen en complexe brandhaarden, snakken veel mensen naar eenduidigheid. Dichotoom denken is een denkstijl waarbij mensen geneigd zijn om de wereld in extreme, tegenstrijdige categorieën te verdelen. Binair, zonder nuance, kleur of grijstinten. Het geeft een gevoel van houvast in een verwarrende, veranderende en verraderlijke wereld: zwart of wit, goed of fout, links of rechts, vóór of tegen, alles of niets, nullen of enen…

"Op binair gebied ben ik een absolute nul."

De houvast die het rigide denken geeft, maakt de wereld simpeler en overzichtelijker. Tegelijkertijd leidt het ook tot generaliseren, polariseren en radicaliseren. Wie kritiek heeft hoort bij de tegenstander. Als je niet dezelfde mening hebt als ik, dan ben jij een gevaar. Tot elke nuance of empathie is verdwenen en het uitbannen van andere meningen overgaat in het uitroeien van andere mensen.

Afgelopen week las ik een Loesje: “Recht van het kind. Dat een raket een ijsje is”.

Dat raakte mij diep. Dit is waar het om draait. Niet of het kind is geboren in Lviv of Tel Aviv, leeft in Cherson of Gaza, speelt in Jeruzalem of Jemen.

Aan elk verhaal zitten twee kanten, net als dat elke munt twee zijden heeft. Elke kant heeft zijn eigen verhaal, iedere zijde haar eigen pijn. We kunnen echter slechts één kant tegelijk zien. Onze ogen zijn niet ontworpen om beide zijden van dezelfde munt gelijktijdig waar te kunnen nemen. We moeten er moeite voor doen om het volledige beeld te begrijpen. Dat vraagt om oefenen in cognitieve lenigheid.

Het vermogen om flexibel te denken zou wel eens de belangrijkste vaardigheid van deze eeuw kunnen worden. Dat gaat ons helpen bij het omgaan met complexe vraagstukken in dynamische omgevingen. Het leert ons om beter om te gaan met onzekerheden. Het stelt ons in staat om meerdere perspectieven te integreren in oplossingen voor complexe problemen. Maar bovenal maakt het ons menselijker, in alle onzekerheid over wie gelijk heeft en wat de toekomst brengt.